ก่อนจะอ่านเนื้อหาหลัก มีสิ่งที่ต้องเน้นย้ำในเบื้องต้นก่อน คือ
๑. เรื่องของฌานวิสัยเป็นเรื่องอจิณไตย หมายความว่า สิ่งที่เป็นไปด้วยอำนาจแห่งฌานย่อมเป็นเรื่องเกินสติปัญญาอย่างเรา ๆ จะเข้าใจได้โดยถ่องแท้ ดังนั้น จึงยากที่ผู้เขียนหรือใคร ๆ จะรู้จริงถึงเรื่องธรรมธาตุที่หลวงปู่ทำให้ ที่เขียนมาก็เป็นเพียงเกร็ดเล็ก ๆ น้อย ๆ มาเล่าสู่กันฟังเป็นความรู้เสริมเท่านั้น
๒. ธรรมทั้งหลายล้วนมีหยาบ กลาง ละเอียด หมายความว่า ความหมายของพระธรรมธาตุ ย่อมมีความละเอียดลึกซึ้งกว่านี้อีกอย่างหาประมาณมิได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับภูมิจิตภูมิธรรมของนักปฏิบัติที่จะเข้าไปสัมผัส รวมทั้งการ “เปิดให้” ของครูบาอาจารย์
พระธรรมธาตุ มีทั้งที่ปรากฏให้เห็นเป็นรูปธรรมภายนอก (เกิดบนพระเครื่อง) และที่ปรากฏภายในคือปรากฏแก่จิตในขณะปฏิบัติสมาธิภาวนา
พระธรรมธาตุเป็นทั้งพระธรรม และเป็นทั้งพระธาตุ กล่าวคือ แสดงสภาวะและอานิสงส์ทั้งในส่วนที่กระทบต่อจิตใจและร่างกาย
พระธรรมธาตุที่เกิดขึ้นในภายใน เป็นอุคหะนิมิตปรากฏแก่จิตเป็นเกร็ดระยิบระยับโปรยปรายกายทิพย์ของเรา ซึ่งผู้ปฏิบัติจะเกิดปีติท่วมท้น ณ ขณะนั้น
ในส่วนที่เป็นสภาวะแห่งพระธรรมนั้น ก็จะปรากฏเป็นพุทธนิมิตขึ้นที่จิต มีอานิสงส์ให้จิตเก็บข้อธรรมซึ่งแม้จะไม่เป็นที่รู้แจ้งแก่จิต ณ ขณะนั้น แต่หากภายหน้า เมื่อปฏิบัติธรรมละเอียดขึ้นเรื่อย ๆ ข้อธรรมที่บรรจุไว้ ก็จะผุดรู้ขึ้นมาในจิตตามโอกาสอันควร
ในส่วนที่เป็นสภาวะแห่งพระธาตุ ย่อมมีอานิสงส์ในการปรับธาตุของเจ้าของให้เกิดความสมดุล เพราะการที่คนเราเจ็บป่วยไข้ ก็เพราะธาตุทั้งสี่ (ดิน น้ำ ลม ไฟ) อยู่ในสภาวะที่ไม่สมดุล ดังนั้น หากมีการปรับธาตุให้ได้ดุล ก็จะช่วยให้อาการเจ็บไข้ได้ป่วยนั้นหายไป
พระธรรมธาตุที่เกิดขึ้นภายนอกพระธรรมธาตุที่เกิดขึ้นภายนอก หากเกิดกับพระผง ก็หมายถึงผลึกปูนเล็ก ๆ ขุ่นบ้าง ใสบ้าง ที่มีลักษณะเป็นเนื้อที่งอกออกมาจากองค์พระ และมักเกิดที่ด้านหน้ามากกว่าด้านหลังองค์พระ
หากเกิดกับพระเหรียญโลหะ ก็หมายถึงสีของเหรียญที่เปลี่ยนเป็นสีรุ้งหรือสีคล้ายปีกแมงทับ จนบางครั้งเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า
เหรียญขึ้นฉัพพรรณรังสีโดยสรุป พระธรรมธาตุเกิดจากพระพุทธบารมี โดยอาศัยการอธิษฐานของครูบาอาจารย์เช่นหลวงปู่ดู่ เพื่อส่งเสริมความเชื่อความเลื่อมใสในคุณพระให้แน่นแฟ้น รวมทั้งเป็นปัจจัยช่วยเกื้อหนุนการปฏิบัติธรรมให้เจริญก้าวหน้ายิ่ง ๆ ขึ้นไป
หมายเหตุ ไม่แนะนำให้ใช้อ้างอิงในที่ใด ๆ เพราะมีความเสี่ยงอันเกิดจากสติปัญญาของผู้เขียน ที่เขียนไว้ก็เพื่อเล่าสู่กันฟังในหมู่ศิษย์ที่เคารพรักหลวงปู่ เป็นการภายใน จะได้เสริมศรัทธาปสาทะในบารมีหลวงปู่เท่านั้น ด้วยเหตุนี้ จึงมิได้จัดพิมพ์เผยแพร่เป็นสาธารณะไว้ในหนังสือตามรอยธรรมย้ำรอยครู หลวงปู่ดู่ พรหมปัญโญ
------------------------------------------
ข้อเขียนจากพี่พรสิทธิ์